De inzet van erfgoedvrijwilligers in de monumentenzorg is erg groot. Maar in de mobiele erfgoedwereld valt een overtreffende trap waar te nemen als het gaat om actieve inspanning van gepassioneerde betrokkenen. Neem bijvoorbeeld de voorzitter van de FHAC die naast een fulltime baan ook nog eens zo’n 40 uur perw eek besteedt aan zijn vereniging. Of de fanatiekelingen van Keep Them Rolling, die de wereld afstruinen naar voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog en bij herdenkingen altijd present zijn.
Hoe komt het toch dat de liefde voor mobiel erfgoed zo groot is bij zoveel mensen? Zou het kunnen zijn dat de enorme aantrekkingskracht van oude voertuigen juist schuilt in de mobiliteit er van? Een monumentaal gebouw is immers statisch; je kunt het bekijken, er door lopen of op klimmen, maar dan houdt het wel zo’n beetje op. Een oude auto besturen is een heel ander verhaal. Dat is een ervaring. Je beleeft bewegens het verleden in het heden. Ook attracties als historische trams(Hoorn en Medemblik) en trooleybussen (Arnhem) trekken bezoekers aan als magneten. En wordt u ook niet een beetje sentimenteel als u terug denkt aan uw eerste eigen auto? Misschien was het wel een Toyota Corolla? Dan bent u begonnen in wat nu rijdens erfgoed is!
Ik ben benieuwd of u ook een sprankje van de passie voor mobiel erfgoed ervaart als u de artikelen over mobiel erfgoed in dit themanummer (Monumenten, jaargang 33, nummer 12-december 2012) leest. Dan kunt u ook gelijk kennis maken met een vreemde eend in de “mobiel erfgoed”-bijt: het draaiorgel. Jawel, dit is ook mobiel erfgoed. Het Nationaal Register Mobiel Erfgoed neemt draaiorgels graag op, al moet de eerste zich nog melden. Het NRF zal zeker een mobiel erfgoedlening verstrekken aan een geregistreerde er die daarom vraagt. De Stichting Mobiele Collectie Nederland hanteert een heldere definitie van het begrip mobiel erfgoed. Als “mobiliteit” een essentieel onderdeel is of was van de functie van het object, dan kan dat in het register worden opgenomen en is er sprake van “mobiel erfgoed”. In het geval van het draaiorgel was de functie: het brengen van de muziek naar de mensen. Swingend mobiel erfgoed dus.
Maar de definitie van mobiel erfgoed is eigenlijk niet zo relevant, want in de Monumentenwet wordt een monument gedefinieerd als onroerend. Dus geen enkel historisch mobiel object komt in aanmerking voor wettelijke bescherming.
Het is maar goed dat mobiel erfgoed kan rekenen op een beetje “bescherming” door vele vrijwilligers. Wanneer komt hier echte bescherming van overheidswege bij?
Agnes van Alphen